NOTATNIK SGH: Inwestycje w sztukę po polsku i nowojorsku
Rozdział 3: Inwestycje w sztukę – trendy w Polsce i na świecie / czas czytania: 6 min. 50 s.
Ekonomistko, Ekonomisto!
Na okoliczność →Akademii Inwestowania Alternatywnego w Szkole Głównej Handlowej kontynuujemy cykl poradnikowych materiałów o inwestycjach. O to, jak rynek dzieł sztuki zareagował na pandemię, pytamy kolekcjonera i eksperta Sławomira Góreckiego, który od lat pełni rolę rzecznika i tłumacza polskiej XX-wiecznej awangardy za oceanem. W Warszawie prowadzi dom aukcyjny Piękna Gallery, przygotowując wystawy rodzimych artystów raz w Nowym Jorku, raz nad Wisłą. Czy potwierdzi, że lokalny rynek sztuki rzeczywiście wykazał solidniejszą odporność na wirusa?
Galeria w Polsce i Nowym Jorku
Alternatywne.pl: Jakie tendencje obserwowane są obecnie na rynku światowym? Czy epidemia podniosła obrót dziełami na zachodnich aukcjach czy przeciwnie, ostudziła zakupową gorączkę?
Sławomir Górecki, Piękna Gallery: Według oficjalnych danych z raportu Art Basel i UBS, światowy rynek sztuki zanotował w 2020 roku 22% spadek względem 2019. Jest to spowodowane między innymi odwołaniem lub zmianą formuły lokalnych i międzynarodowych targów sztuki, które stanowiły arenę bardzo dużej części transakcji w 2019 roku.
Sprzedaż na publicznych aukcjach spadła o 1/3, co nie oznacza, że domy aukcyjne nie miały co robić – klienci decydowali się sprzedawać, ale w systemie private sales, który daje większą kontrolę nad całym procesem. Warto podkreślić za Paulem Donovanem, głównym ekonomistą UBS, że to, co obserwujemy teraz na światowych rynkach to nie recesja (ze swoimi ekonomicznymi podstawami i skomplikowaną drogą wyjścia). To, co wydarzyło się w 2020 roku jest konsekwencją obostrzeń wywołanych pandemią. Co będzie, gdy pandemia się skończy? Trudno przewidzieć, jedno natomiast wiemy – rynek sztuki zawsze należał do najstabilniejszych i nic nie wskazuje na to, by i tym razem nie miał wrócić do swojej stałej tendencji wzrostowej. Już teraz widzimy, że 2021 rok może być rokiem nowych rekordów – w marcu Christie’s sprzedało nieistniejącą fizycznie pracę (NFT) artysty o pseudonimie Beeple za prawie 70 mln. dolarów.
…a jak sytuacja kształtuje się nad Wisłą?
S.G.: Powyższe dane dotyczą światowego rynku sztuki, my natomiast znajdujemy się w Polsce, gdzie wszystko potoczyło się odwrotnie: polski rynek sztuki zanotował 30% wzrost względem 2019 roku, odbyło się aż 467 aukcji dzieł sztuki (wzrost o 130) i padło kilka znaczących rekordów aukcyjnych. Wzmożony ruch na rynku potwierdzają także galerzyści, artyści, doradcy, a nawet ramiarze i konserwatorzy. Ten stan rzeczy wynika z wielu społeczno-ekonomicznych czynników, ale to już temat na dłuższą rozmowę.
Czy łatwo jest promować sztukę polskich awangardzistów w mieście, w którym odbywać się może kilkaset wernisaży tygodniowo? Jak prace Stefana Krygiera odebrane zostały przez środowisko amerykańskich krytyków?
S.G.: Jest to spore wyzwanie, ale daje dużo satysfakcji. Prace takich artystów jak Stanisław Fijałkowski, Stefan Krygier, Teresa Pągowska czy Eugeniusz Markowski, które pokazywaliśmy w Nowym Jorku, są dla amerykańskiej krytyki nowością, czymś świeżym i intrygującym. Wiedząc, że prezentujemy malarstwo światowej klasy, spodziewaliśmy się dobrych opinii, ale ostateczny odbiór, zaskoczył nas bardzo pozytywnie. Na przykład na targach sztuki Volta Show 2020 w Nowym Jorku pokazaliśmy Stefana Krygiera i Łukasza Patelczyka. Okazało się, że jest to sztuka uniwersalna, trafiająca do odbiorców z całego świata.
Więcej o wystawie Stefana Krygiera przeczytać można w artykule →Stefan Krygier: siewy w Nowym Jorku.
Wernisaż wystawy Stanisława Fijałkowskiego w Nowym Jorku
“Stanisław Fijałkowski. A Young Man Plans a Voyage”
fot.Green Point Projects
Jakie różnice w działaniu domów aukcyjnych i galerii można zaobserwować, organizując wystawy w Warszawie i za granicą?
S.G.: Pewne działania towarzyszące przygotowaniu aukcji czy wystawy, które za granicą są standardem, w Polsce jeszcze nim nie są. Profesjonalne zdjęcia w katalogach, obowiązkowe ubezpieczenia… Możemy uczyć się od naszych zagranicznych kolegów, ale nie powinniśmy zatracić naszej kreatywności, która od zarania dziejów pozwalała nam tworzyć projekty poza wszelkimi schematami.
Na rynku amerykańskim inwestycyjne zakupy dzieł są zapewne częstsze niż na krajowym – czym się charakteryzują, czy w obiegu aktywniej uczestniczą instytucje takie jak banki czy fundusze?
S.G.: Wszystkie światowe banki inwestują w sztukę. Znane są kolekcje szwajcarskiego banku UBS czy Deutsche Banku, które oprócz zbierania prac, sponsorują również najważniejsze targi sztuki. W Polsce banki zaczynają dopiero interesować się sztuką jako możliwą lokatą kapitału. Istnieją już jednak dwie kolekcje – PKO Banku Polskiego oraz Kolekcja Fundacji Sztuki Polskiej ING.
Na koniec prośba o podpowiedź – w co student ekonomii zainwestować może na początek kilka tysięcy złotych, licytując albo kupując w galerii w Polsce?
S.G.: Bezpiecznie byłoby zainwestować np. w pracę na papierze artysty o ugruntowanej pozycji na rynku. Akwarele, gwasze, rysunki, grafiki topowych nazwisk polskiej sztuki można jeszcze znaleźć w tym pułapie cenowym. Np. tusz na papierze Teresy Pągowskie można nabyć za około 6 – 10 tys. zł, podobnie prace Fijałkowskiego, Kantora czy Lebensteina. Polecam też śledzenie młodszych artystów, których estetyka i przekaz mogą być bardziej tożsame z gustami dzisiejszych studentów. Aby praca takiego artysty była jednocześnie dobrą inwestycją, warto zasięgnąć rady specjalistów, którzy mają ten teren zbadany i chętnie podpowiedzą, które nazwisko najlepiej rokuje na przyszłość. W tym przypadku mamy do czynienia z nieco wyższym ryzykiem niż przy zakupie już uznanych nazwisk, ale jeśli postawi się na dobrego konia na początku – zysk z takiej inwestycji może być dużo większy.
Nowojorski wernisaż wystawy “The Pseudogroups of Stefan Krygier”
fot. Green Point Projects
Wernisaż wystawy “Stanisław Fijałkowski. A Young Man Plans a Voyage”
w Green Point Projects w Nowym Jorku
fot.Green Point Projects
Stefan Krygier – wystawa w Nowym Jorku → czytaj dalej
Tytus Dzieduszycki-Sas: sztuka ożyje, gdy podejdziesz bliżej → czytaj dalej
fot. Piękna Gallery, zdj. główne – fr. fotografii Adama Guta.
