AUKCJA SDA: Jerzego Nowosielskiego sekcja gimnastyczna
Jerzy Nowosielski „Gimnastyczka” / czas czytania: 5 min. 20 s.
Jerzy Nowosielski nie był niezachwianie i hermetycznie kościelny – był uduchowiony, ale na tyle uniwersalnie i bez oporów, żeby dostrzegać sacrum nawet w pełnych erotycznego napięcia aktach. Widokom kobiet o skrępowanych nadgarstkach przydawał pełen powagi malarski język ikon prawosławia. Uświęcał kobiece ciała, począwszy od krzepkich sylwetek wytrenowanych sportem po wiotkie akty rozciągające długie kończyny przed lustrami.
10 lutego na aukcję Sopockiego Domu Aukcyjnego trafił olejny obraz datowany na przełom lat 40. i 50. – „Gimnastyczka”, a więc typ traktowany przez Nowosielskiego ze szczególną wnikliwością.
Rozciągały się, ćwiczyły układy, podskakiwały do piłki albo karnie stały, splatając dłonie za plecami – Jerzy Nowosielski z upodobaniem malował kobiety w sportowych pozach i strojach, zarówno w latach 50., jak i następnej dekadzie. Wystawiona na środową aukcję „Gimnastyczka” jest jednym z wcześniejszych ujęć tematu, a przy tym wyraźnie zapowiadającym dalszą twórczość autora – nie przedstawia w końcu żadnej gry zespołowej, tylko obejmującą kolana postać, zwracającą twarz najpewniej w kierunku morza. Jedyny ruch, który wygląda na zatrzymany w obrazie, zdają się wykonywać jej palce, zginające się nad prawym kolanem.
Tym razem Jerzy Nowosielski nie malował sportsmenki rozgrzanej na gimnastycznej sali, tylko scenę wyraźnie bardziej intymną, co spotęgował osobliwie zacieśnionym kadrem. Centrum obrazu ściśle zapełnia zgięte kobiece ciało, któremu odbiorca przygląda się z takiego poziomu, jakby siedział obok niego blisko. Gimnastyczne buty znane z innych prac malarza, tym razem nie skupiają uwagi, podobnie jak twarz, która w tym milczącym ujęciu odwraca od widza wzrok.
Jerzy Nowosielski “Gimnastyczka”, olej na płótnie,
wylicytowany na aukcji 10 lutego 2021 do kwoty 330 000 zł.
fot. Sopocki Dom Aukcyjny
Jerzy Nowosielski, którego całkowicie osobniczy malarski język związany jest z sakralną sztuką prawosławia, już w tym okresie zabarwiał kobiece przedstawienia stylistyką ikon – ich powagą, hieratycznością, ciszą i ciepłą kolorystyką. „Gimnastyczka” wydaje się wpasowywać w ten zbiór przede wszystkim opartą na czerwieni paletą i coraz silniej – choć jeszcze nie w pełni – uproszczonym modelunkiem świateł i cieni. Mimo nawiązań formalnych, twórczości Jerzego Nowosielskiego nie należy jednak układać w schematy, dlatego że sama sfera świętości miała dla niego wymiar szerszy niż cerkiewny czy kościelny – malarz za doznanie głęboko duchowe uznawał kontakt z dziełami sztuki, choć nie bezwarunkowo.
Każde dzieło malarskie, jeśli tylko przekracza pewien poziom, jeśli jest udane – należy do domeny sacrum – stwierdził Jerzy Nowosielski w wywiadzie z Elżbietą Dzikowską. Tłumacząc warunki, na jakich dzieło jest w stanie poruszać do tego stopnia, dodał: Nie ma zaś dobrego obrazu bez jego działania niewytłumaczalnego. Sztuka, która powstawała pod wpływem prądów zupełnie racjonalistycznych, jest bezsilna.
Jerzy Nowosielski “Gimnastyczka”, gwasz i rysunek tuszem na papierze,
wylicytowany na aukcji 17 czerwca 2018 r. do kwoty 18 000 zł.
fot. Dom Aukcyjny Agra-Art
Jerzy Nowosielski na rynku sztuki
Wylicytowany do poziomu 330 000 zł obraz „Gimnastyczka” wpisuje się w 15 aukcyjnych transakcji przekraczających na rynku prac malarza wartość 300 000. zł. Najcenniejsze dzieło, „Kobiety na statku” trafiło pod młotek w 2018 r. i osiągnęło stawkę 800 000 zł, sugerując wraz z trzema obrazami o tej samej tematyce, że ten motyw w twórczości Jerzego Nowosielskiego jest najwyżej ceniony przez kolekcjonerów.
Jak wynika z aukcyjnych danych, ubiegły rok był na rynku prac artysty rekordowy zarówno pod względem obrotów, jak i średniej ceny – sprzedaż na licytacjach wyniosła ponad 6,3 mln zł, a przeciętne dzieło kosztowało 94,5 tys. zł. Co istotne, ostatni parametr należy odczytywać jako złożenie dwóch kategorii obiektów: wycenianego w setkach tysięcy złotych malarstwa oraz prac graficznych, których średnia wartość również rośnie, ale w 2020 r. wyniosła 8,5 tys. zł. Jak wynika z danych Artprice, w stosunku do poziomu z 2010 r. aukcyjny obrót dziełami Jerzego Nowosielskiego wzrósł 15-krotnie.
Jerzy Nowosielski – aukcyjny obrót w okresie pięcioletnim
Źródło danych: Artprice, fr. obrazu „Kobiety na statku”, fot. Desa Unicum
Jerzy Nowosielski “Kobiety na statku”, olej na płótnie,
wylicytowany na aukcji 6 grudnia 2018 r. do kwoty 800 000 zł.
fot. Dom Aukcyjny Desa Unicum
Jerzy Nowosielski urodził się i zmarł w Krakowie – przyszedł na świat 7 stycznia 1923 r., odszedł 21 lutego 2011 r. W tym mieście powstała znacząca większość jego dorobku, choć sam malarz za miejsce nadające bieg jego artystycznym losom wskazywał Ławrę w Poczajowie na Wołyniu. Tam po raz pierwszy zetknął się w takim stopniu z malarstwem ikonowym, wkrótce udał się też do Lwowa, gdzie podziwiał prawosławne wizerunki w Muzeum Ukraińskim we Lwowie. Biogram artysty przeczytać można m.in. na stronie Starmach Gallery →Jerzy Nowosielski.
CZYTAJ: Która z 50 twarzy Jerzego Nowosielskiego mówi prawdę: ikona Pantokratora kołysana cerkiewnymi śpiewami czy usta uległej, skrępowanej sznurami? → “Jerzego Nowosielskiego teoria dominacji”.
