Czytaj w minutę: „The Munich Art Road” – skarby dilera Hitelra
„Cornelius Gurlitt, siwiuteńki, wątły człowiek, blady jak duch i o zaszklonych nieobecnych oczach, siedział w rogu swojego monachijskiego mieszkania. Był luty 2012 r. Grupy funkcjonariuszy przeczesywały jego samotnicze życie, wdzierały się w jego prywatną przestrzeń i pakowały jego ubóstwiony dobytek w kartony, żeby go wynieść.
Zajęło im to cztery dni. Obraz Maxa Liebermanna z dwoma jeźdźcami na plaży został zdjęty ze ściany, Chagall zniknął z kredensu, a Matisse z szuflady trafił do pudełka. Zabrano też ryzy rysunków i grafik, jego ulubione, które trzymał w małej walizce. Spędzał nad nimi całe wieczory – nad pracami Pabla Picassa, Edgara Degas, Paula Cézanne’a, Auguste’a Renoira, Edvarda Muncha, Franza Marca czy Otta Dixa, z pożółkłym papierem, w którym zamykała się cała tamta lśniąca era twórczości i inspiracji, dekadencji i niebezpieczeństwa.”
„The Munich Art Road. Hitler’s dealer and his secret legacy”, Catherine Hickley
Dzieła sztuki to ostatni więźniowe II wojny światowej – mówił Ronald Lauder, przewodniczący Światowego Kongresu Żydów. W lutym 2012 r. w jednym z mieszkań w północnej części Monachium odkrytych zostało prawie 1,5 tys. dzieł sztuki, w większości nie oprawionych, w których posiadanie wejść miał bezprawnie nazistowski marszand Hildebrandt Gurlitt, ojciec lokatora. Książka Catherine Hickley opisuje szeroki problem odzyskiwania wojennych strat, a także kłopotliwy dylemat związany z odbieraniem całych kolekcji niewinnym potomkom sprawców rabunków. Cornelius Gurlitt zmarł dwa lata po pierwszej konfiskacie, jednak kolejne dzieła odkrywano nawet po jego śmierci – znaleziono m.in. pejzaż Moneta, który Gurlitt pozostawił w walizce, jaką zabrał ze sobą do szpitala.
W wyniku zawiłych procesów, niektóre z prac zostały zwrócone potomkom prawowitych właścicieli – wśród nich znalazł się portret Matisse’a należący wcześniej do słynnego francuskiego marszanda Paula Rosenberga, a także prawdopodobnie najznakomitsze dzieło kolekcji – „Dwaj jeźdźcy na plaży” Maxa Liebermanna, o których można przeczytać w osobnym artykule.
